PGS. TS Nguyễn Bá Hoàng, quyền Hiệu trưởng Trường Đại học Bà Rịa – Vũng Tàu, với hơn 30 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực giáo dục và khoa học, đã trao đổi cùng Tạp chí Đầu tư Tài chính – VietnamFinance về những cơ hội và thách thức trong đầu tư giáo dục theo chuẩn quốc tế, cũng như nhu cầu nhân lực chất lượng cao trong chiến lược phát triển TP. HCM thành siêu đô thị châu Á.
Để các nhà đầu tư không còn “e ngại” lĩnh vực giáo dục
Theo PGS. TS Nguyễn Bá Hoàng, các nhà đầu tư thường e ngại lĩnh vực giáo dục vì một số nguyên nhân cơ bản. Thứ nhất, lĩnh vực giáo dục phải đầu tư khá lớn, nhưng lại có thời gian hoàn vốn dài, lợi nhuận không cao và khó đo lường ngay.
Thứ hai, quy định quản lý của các cấp đối với hoạt động đầu tư vẫn còn khá chặt chẽ, thủ tục cấp phép còn phức tạp. Tuy nhiên, Việt Nam đang từng bước tháo gỡ những rào cản này thông qua các Nghị quyết và Quyết định đúng đắn của Bộ Chính trị và Chính phủ, như Nghị quyết 71-NQ/TW về đột phá trong phát triển giáo dục và đào tạo…
Thứ ba, PGS. TS Nguyễn Bá Hoàng cho rằng Việt Nam vẫn còn thiếu những cơ chế khuyến khích đầu tư tư nhân, như ưu đãi thuế hay hỗ trợ về đất đai. May mắn là gần đây, Việt Nam đã có Nghị quyết 68-NQ/ TW về phát triển kinh tế tư nhân. Tuy nhiên, để nghị quyết này đi vào thực tiễn, các cấp cần khẩn trương rà soát và đẩy mạnh các biện pháp hỗ trợ đầu tư theo hướng dẫn của nghị quyết.
Thứ tư, thị trường lao động và nhu cầu học tập tại thế giới nói chung và Việt nam nói riêng biến động nhanh, khiến nhà đầu tư khó dự báo hiệu quả dài hạn.
Để thu hút đầu tư vào giáo dục, PGS. TS Nguyễn Bá Hoàng cho rằng nhà nước cần phải hoàn thiện cơ chế, chính sách thông thoáng hơn, có quy trình quy định thật rõ ràng. Kế đến cần tăng cường ưu đãi thuế, hỗ trợ đất đai và tín dụng ưu đãi cho các dự án giáo dục.
Đồng thời cần khuyến khích mô hình hợp tác công – tư (PPP) nhằm chia sẻ rủi ro và lợi ích. PGS. TS Nguyễn Bá Hoàng gợi ý Nhà nước có thể đầu tư hạ tầng theo hình thức cho thuê hoặc cùng chia lợi nhuận, đặc biệt sử dụng các cơ sở hạ tầng mà sau khi giải thể, sáp nhập quận, huyện, phường, xã dôi dư, doanh nghiệp tổ chức vận hành… Ngoài ra cần tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh, thúc đẩy tự chủ và đổi mới sáng tạo trong các cơ sở giáo dục.
Cải thiện công tác kiểm định giáo dục theo chuẩn quốc tế
Theo PGS. TS Nguyễn Bá Hoàng, để nâng tầm và cải thiện thứ hạng quốc tế, ngành giáo dục Việt Nam cần đổi mới mạnh mẽ chương trình đào tạo theo chuẩn quốc tế, cải thiện công tác kiểm định giáo dục theo tiêu chuẩn quốc tế và mời các cơ sở kiểm định quốc tế đánh giá cả cơ sở đào tạo lẫn chương trình đào tạo. Đồng thời, nên khuyến khích các cơ sở giáo dục tham gia các bảng xếp hạng quốc tế uy tín như THE, QS…
Ông cho rằng để thu hút sinh viên nước ngoài đến học tập tại Việt Nam, các trường cần tăng cường đầu tư vào đội ngũ giảng viên, nghiên cứu khoa học và cơ sở vật chất hiện đại. Đồng thời, việc mở rộng hợp tác quốc tế với các trường đại học uy tín, triển khai chương trình liên kết và trao đổi sinh viên, cùng với đẩy mạnh quảng bá thương hiệu giáo dục Việt Nam, sẽ giúp tạo môi trường học tập quốc tế hóa, hấp dẫn sinh viên nước ngoài.
Gần đây, nhiều quy định tăng cường tự chủ cho các trường đã được ban hành, cho phép các cơ sở giáo dục đăng ký thí điểm, tự chủ hơn trong việc mở ngành, mở chương trình đào tạo nhằm thu hút sinh viên theo học các chương trình mới.
PGS. TS Nguyễn Bá Hoàng nhấn mạnh để đầu tư giáo dục mang lại giá trị thực chất, các cơ sở giáo dục nên chú trọng xây dựng được một đội ngũ lãnh đạo và giảng viên có tư duy toàn cầu, làm nền tảng hội nhập quốc tế, đưa giáo dục Việt Nam tiếp cận với top đầu thế giới. Bên cạnh đó là khuyến khích hợp tác đào tạo, nghiên cứu và trao đổi chuyên gia quốc tế, thay vì chỉ đầu tư cơ sở vật chất. Các cơ sở giáo dục cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong quản trị và giảng dạy để nâng cao hiệu quả. Đồng thời cần tập trung vào chuyển giao tri thức và mô hình quản trị tiên tiến từ các trường đại học hàng đầu thế giới.
PGS. TS Nguyễn Bá Hoàng cho rằng, để thu hút giáo viên chất lượng cao, cần tạo ra những lợi ích rõ ràng và thuyết phục đối với từng cá nhân. Cụ thể, chính sách lương và chế độ đãi ngộ là yếu tố quyết định. Nhiều giảng viên từ các trường đại học xếp hạng cao của nước ngoài như Đại học Harvard, Đại học Stanford khi về Việt Nam thường ưu tiên làm việc tại các công ty quốc tế hoặc trường quốc tế, nơi chính sách, môi trường và mức lương hấp dẫn. Trong nước hiện nay cũng có các chương trình liên kết quốc tế với mức lương cao. Do đó, các nhà đầu tư giáo dục cần nắm bắt thực trạng này để điều chỉnh chính sách nhân sự phù hợp.
Nhân lực – Chìa khoá để TP.HCM trở thành siêu đô thị Châu Á
Trong bối cảnh TP. HCM, PGS. TS Nguyễn Bá Hoàng cho hay với tầm nhìn mới, thành phố hướng tới trở thành đô thị thông minh, xanh, sáng tạo, đồng thời là trung tâm kinh tế, tài chính, thương mại, logistics, công nghệ cao và du lịch của khu vực Đông Nam Á. Trong chiến lược phát triển, TP. HCM sẽ đẩy mạnh ứng dụng khoa học – công nghệ, coi đây là nền tảng để trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo. Vì vậy, khi TP. HCM định hướng phát triển thành siêu đô thị của châu Á, PGS. TS Nguyễn Bá Hoàng cho rằng nhu cầu nhân lực sẽ tăng mạnh ở một số nhóm ngành trọng điểm. Trước hết là công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo và chuyển đổi số, phục vụ tất cả các ngành trong kỷ nguyên phát triển mới, mà TP. HCM đi tiên phong. Đồng thời, vận hành và quản lý đô thị thông minh cũng đòi hỏi nguồn nhân lực chất lượng cao ở các chuyên ngành chuyên sâu.
Kế đến là các lĩnh vực kỹ thuật – công nghệ cao và tự động hóa, đáp ứng nhu cầu sản xuất và hạ tầng hiện đại, trong đó có công nghiệp xanh như xe điện, điện gió, điện mặt trời và các nguồn năng lượng tái tạo khác. Bên cạnh đó, hệ thống đường sắt tốc độ cao, mạng lưới Metro và hạ tầng đường cao tốc cũng đòi hỏi nguồn nhân lực lớn.
Tiếp theo là logistics, quản lý chuỗi cung ứng và thương mại quốc tế, khi TP. HCM hướng tới trở thành trung tâm giao thương khu vực, đặc biệt các ngành mũi nhọn liên quan đến kinh tế biển. Ngoài ra, tài chính – ngân hàng, du lịch – dịch vụ chất lượng cao và y tế – khoa học chăm sóc sức khỏe, trong đó có ứng dụng công nghệ số, công nghệ cao trong khoa học chăm sóc sức khỏe, cũng là những lĩnh vực mở ra triển vọng lớn trong tương lai.
PGS. TS Nguyễn Bá Hoàng khẳng định, để giáo dục Việt Nam thật sự “cất cánh”, cần sự đồng hành của cả Nhà nước, doanh nghiệp và xã hội, cùng chung tay xây dựng một hệ sinh thái giáo dục mở, sáng tạo, minh bạch và hiệu quả. Chỉ khi đó, mỗi đồng vốn đầu tư mới mang lại giá trị bền vững; mỗi ngôi trường mới trở thành trung tâm tri thức, đổi mới và hội nhập và mỗi người học mới thật sự được truyền cảm hứng để vươn tới tầm cao mới.
